درباره کیومرث
کیومرث در تمامی متون پهلوی و روایت‌های بازمانده از سیرالملوک ها، نخستین انسان معرفی شده است. بر اساس این متون، نسل بشر پس از کشته شدن کیومرث در مواجهه با اهریمن و با همخوابگی مشی و مشیانه ادامه می‌یابد اما شاهنامه فردوسی تنها متنی است که بر اساس آن، کیومرث نخستین پادشاه است. در شاهنامه فردوسی نبرد کیومرث با اهریمن نیز به گونه‌ای دیگر روایت شده است. مقایسه داستان کیومرث در شاهنامه و متون متأثر از سیرالملوک ها می‌تواند نتایج تازه‌ای را درباره دگرگونی و انتقال کیومرث از اسطوره به متن ادبی مانند شاهنامه روشن سازد. فزون‌متنیت ژرار ژنت رویکردی است که به ارتباط پیش‌متن و بیش‌متن می‌پردازد. در انتقال یک متن به متن دیگر تغییراتی روی می‌دهد که گشتار نامیده می‌شوند. بر مبنای مقایسه داستان کیومرث در شاهنامه و متون متأثر از سیرالملوک ها بر اساس فزون‌متنیت ژنت، گشتارهای انبساط، برش و ارزش‌گذاری مهم‌ترین عوامل دگرگونی داستان کیومرث در روایت فردوسی است که در جهت نمایشی کردن داستان، اسطوره زدایی و قابل باور کردن داستان و استحکام روابط طولی داستان با داستان‌های بعدی و هماهنگی رویدادها با نظام اعتقادی مخاطب شاهنامه صورت گرفته است.
کیومرث که در زبان اوستایی گی مرتن (gaya maretan) و در متون پهلوی گیومرت (gayumart) خوانده می‌شد، در اسطوره‌های ایرانی نخستین نوع انسان به شمار میرود. متون پهلوی او را ششمین مخلوق اورمزد می‌دانند که از عالم مینوی به زمین فرستاده شد تا اورمزد را یاری کند. به جز اوستا و متون پهلوی بازمانده، شاهنامه و تواریخ عربی نیز این اسطوره ایرانی را روایتگری کرده‌اند. برخی از این متون، کیومرث را نخستین انسان و برخی نخستین پادشاه دانسته‌اند.
بسیار سپاسگذارم از این مطلب و این سایت بسیارخوب و مفید
ضمن سپاس از آقای خادم برای این زحمت فراوان و ارزشمند ، دو انتقاد کوچک داشتم درخصوص تلفظ برخی کلمات . یکی اینکه چرا خَرامیدن را خُرامیدن تلفظ میکنند و دوم اینکه چرا تَریاک را تِریاک بیان میکنند ؟ امیدوارم همواره سلامت و موفق باشند .
مچکرم از زحماتتون
سپاس فراوان بابت این کار ارزشمند.
امید که این تلاش سرچشمه آشنایی هر ایرانی با فرهنگ اصیل خود باشد.
با سپاس از آقای امیر خادم برای این اقدام بسیار مفید و ارزنده. در داستان گیومرت در تصحیح جناب خالقی مطلق ، بیت ۲۳، جناب خادم « ک‌َی شاه» را « کُه شاه» می خوانند و به شاهزاده معنی می کنند که به نظر صحیح نمی آید. « کی شاه» در این جا به معنی شاهی از تبار کیانیان می باشد.
خواستم توجه ایشان را به این مطلب جلب کنم.
سلام عالی بود
عالی
سلام ، ممنونم ازتون برای اینکار بسیار ارزشمند
سلام جناب دکتر خادم ضمن تشکر فراوان بابت خواندن شاهنامه وادا کردن گوشه ایی از زحمات حکیم بزرگوار فردوسی جنت مکان .حقیر از طریق پادکست شاهنامه خوانی شما شاهنامه را میخوانم ولی گاها پادکست کار نمیکند وامکان گوش کردن از دست میرود مشکل از داخل کشور است یا چیز دیگر اگر مربوط به شما میباشد خوشحال میشویم رفع اشکال کنید. با تشکر مجدد بابت زحماتی که متحمل میشوید
بسیار جذاب …سپاس فراوان