غزل ۱۲۲- هر آن که جانب اهل خدا نگه دارد

دستتون درد نکنه

معانی ابیات غزل116

(1) هر کسی از مردان خدا جانبداری کند، خداوند در هر حال او را از بلا دور نگه می دارد.

(2)حکایت و رویداد دوست را جز در محضر و پیشگاه دوست جایی بازگو نمی کنم ، زیرا آشنای راز ، مطلب اهل راز را فاش نمی سازد .

(3) ای دل! چنان زندگی و با مردم سر کن که اگر لغزشی از تو سرزد فرشته آسمان دستها را به دعا برداشته و تو را نگهداری کند.

(4) اگر آرزومند ی که معشوق ، پیمان خود را از هم نگسلد ، سر رشته محبت را نگهدار تا او نیز چنین کند .

(5) ای نسیم صبا ، اگر دل مرا در سر آن زلف دیدی ، لطفاً به او بگو که از جایش تکان نخورد ( جا را از دست ندهد). (6) چون به او گفتم که نگهداردل من باش ، پاسخ داد که از دست بنده کاری ،کاری ساخته نیست . خدا آن را نگه دارد. (7) سر ومال و جانم فدای آن دوستی که حق دوستي وپیمان وفاداری را نگاهدارد. (8) گَرد خاک راهی که بر آن می گذری کجاست تا حافظ آن را به عنوان یادگاری نسیم پیام آور صبا نگهداری کند.

شرح ابیات غزل(116)

وزن غزل : مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لن

بحر غزل: مجتث مثمن مخبون اصلم

*

کمال خجند: رخی چنین که تو داری کدام مه دارد خدا همیشه زچشم بدت نگه دارد

حافظ در مطلع غزل از اهل خدا صحبت به میان می آورد . منظور او از اهل الله عارفان عاشق است که مستقیماً با خدا سرو کار داشته و به او از سایر بندگان نزدیکترند . حافظ در جای دیگر هم نشانیِ اهل الله را چنین عنوان می کند :

نـشـانِ اهل خدا عاشقی است با خوددار که درمشایخ شهر این نشان نمی بینم

منظور شاعر از مفاد بیت دوم ، آن حس راز داری است که مرید در برابر مراد وسالک پس از طی مراحل سلوک در برابر آنچه دریافته است باید مراعات کند و با عوام الناس و غیر مستعدان سخنی در این باره نگوید . شاعر در بیت سوم ، گوشه یی از معتقدات باطنی خود را بر ملاء می کند . این رند پاک سیرت قلباً براین عقیده است که هر کار وعملی که از انسان سر می زند بایستی در راه رضای خدا و خلق خدا باشد و از مردم آزاری دوری جوید و براین اعتقاد است که خدای بزرگ حافظ و نگهدار چنین بنده ایست و فرشتگان درگاه او نیز از درگاه خداچنین استدعایی را خواهند داشت .
شرج جلالی