| ای پسته تو خنده زده بر حدیث قند | مشتاقم از برای خدا یک شکر بخند |
| طوبی ز قامت تو نیارد که دم زند | زین قصه بگذرم که سخن می‌شود بلند |
| خواهی که برنخیزدت از دیده رود خون | دل در وفای صحبت رود کسان مبند |
| گر جلوه می‌نمایی و گر طعنه می‌زنی | ما نیستیم معتقد شیخ خودپسند |
| ز آشفتگی حال من آگاه کی شود | آن را که دل نگشت گرفتار این کمند |
| بازار شوق گرم شد آن سروقد کجاست | تا جان خود بر آتش رویش کنم سپند |
| جایی که یار ما به شکرخنده دم زند | ای پسته کیستی تو خدا را به خود مخند |
| حافظ چو ترک غمزه ترکان نمی‌کنی | دانی کجاست جای تو خوارزم یا خجند |
معني (پسته) در مصرع اول و (شكر) در مصرع دوم و (رود) در مصرع چهارم چيست؟
سلام
به نظرم منظور ازپسته دهان معشوق
شکر به شیرینی و دلنشین بودن خنده معشوق
رود به زیبایی سخن و سرود وار بودن
١ -اى دلبرى كه لب خندان تو،بر داستان شيرينى قند به تمسخر خنده مى‌زند،آرزومند خنده‌ى‌تو هستم،به خاطر خدا يك شكر بخند![پسته،استعاره از دهان يار است به اعتبار اين كه پسته‌ى بازرا پسته‌ى خندان مى‌گويند.حديث قند،يعنى حديث و داستان شيرين بودن قند،داستانى كه‌مى‌خواهد شيرين بودن قند را بازگو و اثبات كند.خنديدن به اندازه‌ى يك شكر،كاربرد وابسته‌ى‌عددى ويژه‌اى است كه بعدها در شعر سبك هندى،مخصوصا غزل بيدل دهلوى رواج و گسترش‌يافت مانند:صد دشت مجنون،صد كوه فرهاد.]
٢ -درخت بهشتى طوبى با همه موزونى خود نمى‌تواند در برابر قامت زيباى تو خودنمايى و
جلوه‌گرى كند،از اين داستان بگذرم كه سخن به درازا مى‌كشد.
٣ -اگر مى‌خواهى اشك خونين-مانند رود-از چشمانت جارى نشود،به وفادارى فرزند مردم
دل نبند.
4-چه جلوه‌گرى كنى و چه طعنه و سرزنش روا دارى،ما به زاهد خودپسند و خودبين اعتقادى
نداريم.[يعنى عكس العمل تو تأثيرى در اعتقاد ما ندارد.]
۵ -كسى كه دلش گرفتار كمند عشق نشده،پريشانى حال مرا چگونه در مى‌يابد؟
6 -بازار اشتياق و محبت گرم است.آن دلبر سرو قد كجاست تا من جان خود را-مانند سپندى كه
در آتش مى‌سوزد-فداى چهره‌ى زيبا و آتش‌گون او كنم؟[يعنى در اين بازار گرم محبت،ممكن است‌كسى به چهره‌ى زيبا و قد سروگون او چشم زخمى بزند و بنابراين بايد سپندى بر آتش افكند و من‌حاضرم كه جانم را سپند روى او كنم.در مصراع دوم چهره‌ى معشوق را به آتش مانند كرده است.بنابراين جان را سپند روى آتشين كردن،يعنى جان را فداى روى معشوق كردن.]
٧ -اى پسته‌ى خندان،جايى كه يار ما لبخند شيرين مى‌زند،تو كيستى؟به خاطر خدا مخند،كه
به خود مى‌خندى![به خود خنديدن،به كنايه يعنى:خود را مسخره كردن يا مورد مضحكه قرار دادن.]
٨ -اى حافظ!تو كه ناز و غمزه‌ى تركان را رها نمى‌كنى(دل بسته‌ى غمزه‌ى تركان هستى )مى‌دانى جايت كجاست؟شهر خوارزم يا خجند![شهرهاى خوارزم و خجند،از شهرهاى معروف‌تركستان بوده،كه به داشتن خوبرويان معروف بوده است.كلمه‌ى تركان در اين بيت،ايهام دارد: ١ -زيبارويان، ٢ -مردم ترك نژاد.در عين حال،هر دو معنى در اين جا منظور نظر تواند بود.مى‌گويد:تو كه‌دل‌بسته‌ى غمزه‌ى تركان زيبارو هستى،جايت خوارزم يا خجند است!]
****
دیوان حافظ بر اساس نسخه قزوینی و خانلری