اپرای عروسکی مولوی نمایش عروسکی است به کارگردانی، نویسندگی و طراحی صحنه بهروز غریب‌پور و اجرای گروه نمایشی آران که برای اولین بار در بهمن ماه سال ۱۳۸۸ در تالار رودکی به روی صحنه رفت.
اپرای عروسکی مولوی براساس اشعار مثنوی معنوی و کلیات شمس نوشته شده و موسیقی آن بر اساس موسیقی اصیل ایرانی، دستگاه‌ها و نیز ردیف‌های آوازی موسیقی ایرانی با آهنگسازی بهزاد عبدی ساخته شده است. خوانندگانی چون همایون شجریان و محمد معتمدی نیز روایت آوازین این اپرا را بر عهده دارند. ضبط موسیقی این اثر در اکراین انجام شده و بیش از ۱۰۰ عروسک ریسمانی در آن به کار گرفته شده اند.
اپرای عروسکی مولوی نخستین اجرای خود را در بخش میهمان بین‌الملل در بیست و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر انجام داده است. این نمایش در کشورهای خارجی چون گرجستان و دوبی اجرا گردیده است.
موسیقی این اثر در دستگاه های نوا ، همایون ، ماهور ، شور ، چهارگاه و آوازهای بیات اصفهان ، شوشتری و دشتی است .
متن گفت‌وگوی شمس و مولانا | به‌همراه ارجاعات به منبع
شمس:
هر زمان (نفس) نو می‌شود دنیا و ما
بی‌خبر از نو شدن اندر بقا
پس تو را هر لحظه مرگ و رجعتی‌ست
مصطفی فرمود دنیا ساعتی‌ست
– مثنوی معنوی، دفتر یکم، بخش ۶۲، ابیات ۳۸ و ۳۶
شمس:
آزمودم مرگ من در زندگی‌ست
چون رهی (رهم) زین زندگی پایندگی‌ست
– مثنوی معنوی، دفتر سوم، بخش ۱۸۴، بیت ۹
مولانا: کیستی تو؟
شمس: کیستی تو؟
مولانا: قطره‌ای از باده‌های آسمان
– مثنوی معنوی، دفتر سوم، بخش ۲۵، بیت ۲۷، مصرع اول
شمس:
این جهان زندان و ما زندانیان
حفره کن زندان و خود را وارهان
– مثنوی معنوی، دفتر یکم، بخش ۵۰، بیت ۱۲
مولانا: کیستی تو؟
شمس:
آدمی مخفی‌ست در زیر زبان
این زبان پرده است بر درگاه جان
– مثنوی معنوی، دفتر دوم، بخش ۲۱، بیت ۳
مولانا: کیستی تو؟
شمس:
تیر پرّان بین و ناپیدا کمان
جان‌ها پیدا و پنهان جانِ جان
– مثنوی معنوی، دفتر دوم، بخش ۲۶، بیت ۷۸
مولانا: کیستی تو؟
شمس:
ره نمایم همرهت باشم رفیق
من قلاووزم در این راه دقیق
– مثنوی معنوی، دفتر سوم، بخش ۷، بیت ۲۹
مولانا: کیستی تو؟ همدلی کن ای رفیق!
شمس:
در عشق سلیمانی من همدم مرغانم
هم عشق پری دارم، هم مرد پری‌خوانم
هر کس که پری‌خوتر در شیشه کنم زودتر
برخوانمُ افسونش حراقه بجنبانم
… / هم ناطق و خاموشم، هم لوح خموشانم
هم خونم و هم شیرم، هم طفلم و هم پیرم / …
– دیوان شمس، غزل شماره‌ی ۱۴۶۶، ابیات اول، دوم و سوم (مصرع دوم) + مصرع اول بیت ۹
مولانا: کیستم من؟ کیستم من؟ چیستم من؟
شمس:
تا نگردی پاک‌دل چون جبرئیل
گرچه گنجی در نگنجی در جهان
– دیوان شمس، غزل شماره‌ی ۲۰۲۲، بیت ۸
شمس:
رخت بربند و برس در کاروان
– دیوان شمس، غزل شماره‌ی ۲۰۲۱، بیت اول، مصرع دوم
شمس:
آدمی چون کشتی است و بادبان
تا کی آرَد باد را آن بادران؟
– مثنوی معنوی، دفتر سوم، بخش ۸، بیت ۲۰
مولانا: هیچ نندیشم به‌جز دلخواه تو
– مثنوی معنوی، دفتر سوم، بخش ۲۹، بیت ۴، مصرع دوم
مولانا:
شکر ایزد را که دیدم روی تو
یافتم ناگه رهی من سوی تو
چشم گریانم ز گریه کُند بود
یافت نور از نرگس جادوی تو
بس بگفتم کو وصال و کو نجاح
برد این کوکو مرا در کوی تو
جست‌وجویی در دلم انداختی
تا ز جست‌وجو روم در جوی تو
خاک را هایی و هویی کی بُدی؟
گر نبودی جذب های و هوی تو
– دیوان شمس، غزل شماره‌ی ۲۲۲۵، ابیات ۱، ۲، ۳، ۸ و ۹
شمس:
مخزن إنّا فتحنا برگشا
سرّ جان مصطفی را بازگو
مستجاب آمد دعای عاشقان
ای دعاگو آن دعا را بازگو
– دیوان شمس، غزل شماره‌ی ۲۲۲۷، ابیات ۵ و ۶
مولانا:
چون دهانم خورد از حلوای او
چشم‌روشن گشتم و بینای او
پا نهم گستاخ چون خانه روم
پا نلرزانم نه کورانه روم
– مثنوی معنوی، دفتر سوم، بخش ۱۹۷، ابیات ۴۰ و ۴۱
توضیح:
- متن و منبع اشعار از نرم‌افزار «ساغر» استخراج شده است.
- در ۲ مورد اختلافی میانِ اصل شعر و آنچه خوانده شده، وجود دارد که در پرانتز بدان اشاره شده است.
منبع:
- استخراج متن اشعار توسط سایت طرفداران همایون شجریان انجام گرفته است.